Hayatımıza hızla girmiş ve bir o kadar da önemli hâle gelmiş olan elektriğin çalışma prensibi, birçok kişi tarafından bilinmemektedir. Elektriğin çalışma prensibini öğrenmek, elektrik kazalarına daha az sebebiyet verecek, güvenlik önlemlerini arttıracak ve daha kaliteli bir deneyim sunacaktır.

Elektrik Akımı Nedir?

Elektrik akımı, elektrik denince akla gelen en temel terimdir. Kısaca, elektronların negatif(-) pozitif(+) yöne olan hareketlerine denir. Fakat elektrik, tam tersi yönde hareket ettiği için, elektronikte elektrik akımı pozitif(+) yönden negatif(-) yöne kabul edilir. Elektriğin üretildiği noktadan evlerimize kadar gelmesi ve cihazlarımızı çalıştırması, elektriğin bu şekilde akması sayesinde olur.

Elektrik akımı için aracı görevi gören altın, bakır gibi iletken maddeler mevcuttur. Bu iletken maddeler, bu hareketin gerçekleşmesini sağlarlar. 

Elektrik akımı birimi, Amper (A) olarak kabul edilir. Akımın ölçümü, gücün (Watt) gerilime (Volt) bölünmesidir. Örneğin 16 Watt, 4 Volt olan bir elektriğin Amperi 4’tür.

Elektrik Akım Çeşitleri

Elektrikle ilgili her cihaz ve aygıtın bolca çeşidi olduğu gibi, elektriğin de kendi içerisinde çeşitleri vardır. Bu çeşitlerin en yaygın ikisi doğru akım (DA veya DC) ve alternatif akımdır (AA veya AC). Elektrikteki bu çeşitlilik, elektrik alanlarının genişlemesine ve daha geniş amaçlarla kullanılmasını sağlamıştır.

Doğru Akım

Doğru akım, elektronik içerisindeki en bilinen kavramlardan birisidir. Kısaca, zamana bağlı olarak gücü ve yönü değişmeyen elektrik akımlarıdır. Elektrik ile çalışan bütün cihazlar, elektrik kaynağından aldığı doğru akım ile çalışırlar.

Alternatif Akım

Alternatif akım, zamana bağlı olarak yönü ve gücü değişebilen, stabil olmayan elektrik akımı türüdür. Bu akım sayesinde yüksek güçlü elektrik motorları sürülebilir, kumanda yardımı ile güçleri ayarlanabilir.

Alternatif elektrik akımı taşınırken gerçekleşen elektrik kaybı, doğru akıma göre daha azdır. Bu sebeple, evlerimize kadar gelen akım alternatif akım yoluyla ulaştırılır. Çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, buzdolabı gibi cihazlar direkt olarak alternatif akıma bağlanır. Televizyon, bilgisayar, radyo gibi cihazlar ise alternatif akımdan regüle edilen doğru akım ile çalışır.

Karışık Akım

Bazı devrelerde hem doğru akım hem de alternatif akım bulunmaktadır. Bu akım modeline karışık akım denmektedir. Bu akımlar bazen yavaş bazen hızlı biçimde aynı yöne akarlar.

Kaçak Akım

Elektrik akımlarında gerçekleşen, istenmeyen elektrik kayıplarına denir. Kaçak akım ciddi bir sorundur, çünkü yangına, dolayısıyla yaralanmaya, ve cihazların bozulmasına sebep olabilir. Kaçak akıma önlem olarak, topraklı prizler kullanılmalıdır. Büyük çaptaki kaçak akımlar için kaçak akım röleleri geliştirilmiştir.

Son çıkan yasalar gereğince ev ve iş yerlerinde kaçak akım rölesi kullanmak zorunludur.

Zayıf Akım

12V-15V arası değişen, yüksek elektriğe ihtiyaç duymayan telefon, zil, yangın alarmları gibi cihazlarda kullanılan elektrik akımı türüdür. Gerilimi de az olan bu hatlar, insanları çarpma riski barındırmazlar. 

Kuvvetli Akım

Ülkemizde standart olarak 220V 50Hz olarak kullanılan, aydınlatma ve motor kısımlar gibi alanları çalıştırmak için kullanılan akım türüdür. Zayıf akımın aksine, kuvvetli akımın insanları çarpma riski vardır ve dikkatle yaklaşılmalıdır.

Eğer yetkin değilseniz ve tamire ihtiyaç duyuyorsanız, yetkili servise başvurunuz.

Elektrik Akımının Etkileri

Elektrik akımlarının kullanıcılar fark etmese de etkileri vardır. Bu özelliklerin çoğu gözle görülmeyen fakat doku yoluyla anlaşılabilecek özelliklerdir. Aşağıda, elektrik akımının etkileri sırasıyla verilmiştir:

• Işık Etkisi: Elektrik akımları, geçtikleri iletken kablolar veya cisimler üzerinden ışık yayarlar. Bunun sebebi, diğer bir etkisi olan ısıyla alakalıdır. Elektrik, geçtiği cisimleri ısıtır ve bu ısınma sonucunda elde ettikleri fazla enerji, foton enerji olarak etrafa yayılır. Foton enerjiden dolayı etrafa dolayı da ışık çıkarır.
  
  
• Isı Etkisi: Elektrik akımı, biriktirdiği kinetik enerjiden dolayı etrafına ısı yayar. Fakat bu etki, her zaman istenen bir durum değildir. Işık saçan bir lambanın ışıktan çok ısı üretmesi, kötü bir soruna işaret ediyor olabilir.
  
  
• Manyetik Etkisi: Elektriğin manyetik etkisi, kısaca mıknatıs etkisidir. Haberleşme yolları, trafolar, tıp, mikrodalga kullanımları gibi alanlarda kullanılır. 
  
  
• Kimyasal Etki: Elektrik akımları, bazı sıvıların içerisinden geçtiğinde sıvının iyonlarına ayrılmasını sağlar. Bu sıvılar, elektron taşıyıcısı hale gelir ve iletken olurlar.
  
  
• Fizyolojik Etki: Elektrik akımının insan bedenine hem pozitif hem negatif şekilde etkisi vardır. Pozitif etkileri, elektrik akımının kalp pili, işitme cihazı gibi cihazlarda kullanımını içerirken, negatif yönü elektrik akımının çarpmasıdır. Elektrik akımının çarpma sebebi, insan vücudunun iletken olmasından kaynaklanır. 
  
  

Elektrik akımı nedir ve elektrik akımı özellikleri ile ilgili yazımız hakkındaki daha detaylı sorularınızı bizimle iletişime geçerek sorabilirsiniz.